Wandtablet scheepsschroeven


Op het tablet in de binnensleepvaartzaal staat informatie over de diverse soorten scheepsschroeven. De heer H. Hensen is hiervan de auteur.

Het woord 'schroef' is een perfecte aanduiding van een scheepsschroef, dus ook van een schroef van een sleepboot. De scheepsschroef werkt inderdaad hetzelfde als een schroef in een moer, alleen in het geval van een scheepsschroef niet in een moer maar in het water.

Drie eigenschappen bepalen de functie van een conventionele scheepsschroef. Dat zijn de vorm van de bladen, het aantal bladen en de stand van de bladen. Een sleepboot heeft een geheel ander schroefmodel dan bijvoorbeeld een cruiseschip of een tanker.

De afstand die de schroef aflegt in één omwenteling, heet de SPOED en is afhankelijk van de schuine stand van de bladen. Water is vloeibaar, dus er is een zekere mate van verlies en dat heet SLIP. Als men van achteren tegen een schroef aankijkt en de stand van de schroefbladen is zodanig dat hij met de wijzers van het horloge moet ronddraaien om het schip vooruit te brengen, dus rechtsom, dan is het een RECHTSE SCHROEF. Ingeval de schroef linksom moet draaien, dan spreekt men van een LINKSE SCHROEF. Meeste enkelschroef schepen hebben een rechtse schroef.

De bladen van een schroef kunnen verstelbaar zijn of vast. In het eerste geval spreekt men van een schroef met verstelbare spoed, in het Engels: Controllable Pitch Propeller. In het andere geval van een VASTE SCHROEF.

Aan de schroef is duidelijk te zien of het een schroef met verstelbare spoed is of een schroef met vaste bladen. Bij een schroef met verstelbare spoed is de schroefnaaf heel dik en de bladen zijn met bouten er op bevestigd.

Schroeven bevinden zich dikwijls in een tunnel, een zogenaamde straalbuis. Deze is aanvankelijk ontwikkeld om de schade aan taluds, beschoeiingen, etc. op kanalen en rivieren te verminderen. Al gauw bleek dat een dergelijke straalbuis de effectiviteit van de schroef aanzienlijk verhoogde; het schip vaart sneller. Men treft ze dan ook aan op vele schepen. Afhankelijk van de eisen aan het vaartuig, zijn er diverse typen straalbuizen ontwikkeld. De naam Kort-straalbuis of Kort nozzle wordt veel gebruikt, naar de naam van de uitvinder. Echter in de loop der jaren zijn er heel wat verschillende type straalbuizen ontwikkeld.

Er is ook een totaal afwijkend type voortstuwingssysteem, namelijk de Voith Schneider propeller en de JET aandrijving. Verder hebben steeds meer schepen, met name cruise schepen, een voortstuwing door middel van zgn Azipods.

Dit alles wordt uitgebreid getoond op de wandtablet in het museum.